Grensoverschrijding?
Grensoverschrijding? Je typt dit trefwoord en je bent niet de enige. Wat is het?
Aanspreken op ongewenst gedrag, op je kop krijgen bij het niet halen van een target, een rol plakband van het werk mee naar huis, botte taal van leidinggevende bij het maken van een fout, een klagende medewerker die wordt buitengesloten vanwege irritante gemopper…
Zo maar wat voorbeelden die ik tegenkom.
Het onderwerp krijgt door de actualiteit de volle aandacht. Echter is dit slechts het topje van de ijsberg. In mijn werk als systeemdenker, coach en systeem therapeut kom ik in aanraking met een enorme verscheidenheid aan wat ervaren wordt als grensoverschrijding. De vraag Grensoverschrijding? (aan een woord heb je genoeg…) stellen is ‘m ook beantwoorden. Zo makkelijk blijkt dat in de praktijk helaas niet. Wanneer is er nou wel of niet sprake van?
Centraal staat Het Gevoel. Mensen zeggen dat er een ongemakkelijk gevoel ontstaat. Feit is ook dat mensen niet goed inschatten wat toelaatbaar is wat niet. Het gaat dus ook over Het Geweten.
In de Transactionele Analyse kennen we de DramaDriehoek die vrijwel altijd van toepassing is bij grensoverschrijding. Waarom? Omdat de gevoelens niet goed worden begrepen. Wat is normaal in onze communicatie? Onze communicatie begrijpen is een kunst op zich. Wat is de bedoeling of intentie? Maar ook hoe wordt het begrepen. Een verkeerde klemtoon is al verdacht. In mijn coaching en opleidingen staan we daarbij stil.
Praktisch?
In mijn praktijk (dit was een intervisiebegeleiding) kwamen we onlangs een kwestie tegen van een leerling met een docent. De docent sprak de leerling aan op onzorgvuldigheid in het werk. De bedoeling van de docent was om aan te geven – na herhaaldelijke feedback – te werken aan aantal zaken om die onzorgvuldigheid te verbeteren. De docent zag geen verbetering en staafde met concrete voorbeelden zijn mening. De leerling was wat geschrokken en had een smoes voor het recente resultaat. Ondanks herhaaldelijke inspanningen sprak de docent zijn zorg uit en bood hulp aan voor verbetering. Er waren duidelijke afspraken. De leerling voelde achteraf het aanspreken als onveilig en gezien alle aandacht voor grensoverschrijding zei de leerling dat ze zich onveilig voelde bij deze docent. Er werd melding gemaakt via de ouders bij de mentor. Via de mentor naar de teamleider en vervolgens terug naar de docent die zich van geen kwaad bewust was. Alle bellen gingen rinkelen.
Wat er in de ketting reactie ontstond was totaal niet in verhouding tot het feit, maar het ging om de interpretatie. Gezien de gevoeligheid van het onderwerp werd er snel geëscaleerd, maar is niet juist de gevoeligheid niet nu juist de oorzaak van de escalatie en niet het feit zelf?
Dit soort onderwerpen met elkaar bespreken helpt bij het stellen van regels en maken van afspraken. In bovenstaande voorbeeld werd de angel er snel uitgehaald, de teamleider en mentor en iemand van ondersteuning schaarden zich achter de docent. De leerling zag met ouders wel in dat het te ver was doorgeslagen en gaven (uiteindelijk) toe dat reactie wat overdreven was en dat er (en nou komt ie) nog wat meer zaken speelden waarvan de docent niet op de hoogte was. Conclusie: investeer in de relatie, zoek het samen uit, blijf in gesprek en maak lastige kwestie bespreekbaar. Het niet bespreken van ongemak is ernstiger en op zich ook een vorm van grens overschrijding, want er later op terug komen hoe noemen we dat dan?
